РМО учителей истории

Урок «Заваяванне Рымам Міжземнамор’я», 5 клас.

Арлоўскі Іван Уладзіміравіч, настаўнік гісторыі ДУА «Сівіцкі навучальна педагагічны комплекс дзіцячы сад – базавая школа».

Ссылка на ўрок

https://drive.google.com/file/d/13ST_Sfv5jQifwsN6tX3Xy-LAHcus4N9U/view

https://drive.google.com/file/d/1t_LkH6rV996D7wlsWB2Px1Kr8Ih5oxF1/view

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

«Пугачоўскі навучальна-педагагічны комплекс

дзіцячы сад – сярэдняя школа»

Даклад

«Рэалізацыя міжпрадметных сувязей

як фактар актывізацыі

 вучэбна-пазнавальнай дзейнасці вучняў

на ўроках гісторыі і грамадазнаўства»

Падрыхтавала  Сымановіч Л. М.,

настаўнік гісторыі

Пугачы 2021

Школьнае навучанне традыцыйна ставіла сваёй асноўнай мэтай даць вучню пэўную суму ведаў, уменняў і навыкаў. Але ў цяперашні час асноўная задача школы заключаецца не столькі ў тым, каб узбагаціць школьнікаў ведамі, колькі навучыць іх самастойна здабываць веды, навучыць вучыцца.

Кожны настаўнік сутыкаецца з праблемай: вучні, якія прыходзяць на ўрок па адным прадмеце, вельмі часта не гатовы выкарыстоўваць веды, атрыманыя на іншых уроках. А між тым, спешнае вывучэнне школьнікамі аднаго прадмета часта залежыць ад наяўнасці ў іх пэўных ведаў і ўменняў па іншаму прадмету.

Міжпрадметныя сувязі ў сістэме адукацыі прадугледжваюць комплексны падыход да навучання і выхавання, дазваляюць выяўляць ўзаемасувязь паміж прадметамі і тым самым актывізаваць навучальную дзейнасць вучняў, папярэджваць дубліраванне вучэбнага матэрыялу, эканоміць час і пазбягаць перагрузкі вучняў і, нарэшце, прыводзіць веды школьнікаў у адзіную сістэму. Рэалізуючы ў вучэбным працэсе міжпрадметныя сувязі, настаўнік абапіраецца на веды вучняў, атрыманыя імі пры вывучэнні іншых прадметаў.

За апошнія два дзесяцігоддзі ў агульнаадукацыйных установах замацаваліся розныя формы рэалізацыі міжпрадметных сувязяў: інтэграваныя ўрокі (урок мовы і літаратуры, урок беларускай літаратуры і гісторыі Беларусі), самастойная праца вучняў, якая прадугледжвае выкарыстанне падручнікаў па розных вучэбных прадметах, міжпрадметныя факультатыўныя заняткі, пазакласныя мерапрыемствы (ранішнікі, вечарыны, комплексныя экскурсіі). Разам з тым асноўным спосабам рэалізацыі міжпрадметных сувязяў быў і застаецца зварот настаўніка на паўсядзённых уроках да ведаў вучняў, атрыманых пры вывучэнні іншых дысцыплін. У педагагічнай тэрміналогіі з’явіліся такія паняцці, як асноўны, або вядучы, прадмет і паглыбляючы прадмет. У дачыненні да гісторыі і грамадазнаўства паглыбляючымі прадметамі могуць быць беларуская і руская літаратура, беларуская і руская мова, выяўленчае мастацтва, музыка.

Міжпрадметныя сувязі бываюць сінхронныя і асінхронныя. Найбольш эфектыўнымі з’яўляюцца сінхронныя сувязі, якія прадугледжваюць адначасовае (паралельнае) вывучэнне асобных тэм, праблем у блізкароднасных прадметах. Да асінхронных міжпрадметных сувязяў настаўнік звяртаецца, калі патрэбны матэрыял вывучаўся раней (у папярэдніх класах) або яшчэ будзе вывучацца. Па гэтай прычыне асінхронныя ўзаемасувязі падзяляюцца на рэтраспектыўныя і перспектыўныя. Найчасцей наладжваюцца рэтраспектыўныя сувязі, якія будуюцца на папярэдніх ведах вучняў, атрыманых пры вывучэнні іншых прадметаў.

У канцы мінулага стагоддзя з'явілася мноства арыгінальных работ па апісанні саміх МПС і тэхналогіі іх ўстанаўлення ў ходзе вучэбнай работы. У цяперашні час тэма застаецца актуальнай, рашэнне рэальна існуючай праблемы перададзена настаўніку. Шматграннасць і шырата магчымасцяў выкарыстання МПС на ўроках гісторыі і грамадазнаўства дазваляюць паглядзець на тэму даследавання па-свойму, знайсці новыя кропкі судакранання, рэалізаваць асабістыя педагагічныя адкрыцці, прыцягнуць жыццёвы і прафесійны вопыт.

Становішча курсу гісторыі ў сістэме школьнай адукацыі вызначаецца перш за ўсё тым, што яно адыгрывае вырашальную ролю ў выхаванні грамадзянскасці, патрыятызму, у станаўленні асобы, здольнай камфортна і мэтанакіравана рэалізоўваць сябе ва ўмовах сучаснага грамадства.

Галоўная мэта навучання гісторыі - фарміраванне развітой, сацыяльна актыўнай асобы, якая далучаецца да агульначалавечых каштоўнасцяў і дасягненняў сусветнай культуры, асобы творчай і самастойнай, з пачуццём глыбокай адказнасці за лёс краіны і свету. Змест курсаў гісторыі дазваляе паказаць увесь шматвяковы шлях чалавецтва, узаемаадносіны асобы і грамадства, вопыт маральнага ўдасканалення чалавека, элементы сацыяльнай псіхалогіі, менталітэт розных народаў у розныя эпохі. Тым самым ствараецца важная перадумова для цэласнага ўспрымання свету ў яго адзінстве і разнастайнасці. Навучанне гісторыі забяспечвае стварэнне неабходнага гістарычнага фону для такіх прадметаў, як грамадазнаўства, літаратура, геаграфія, выяўленчае мастацтва, музыка, замежная мова. Відавочна, што вывучэнне многіх тэм у курсах сумежных прадметаў не можа абысціся без глыбокіх гістарычных ведаў. У роўнай ступені і гісторыя мае патрэбу ў спасылках і апорах на змест ўсіх пералічаных і іншых школьных прадметаў і абласцей ведаў.

Але значэнне гісторыі не абмяжоўваецца толькі стварэннем гістарычнай базы для вывучэння іншых навучальных дысцыплін. Не менш важна авалоданне навучэнцамі прынцыпамі навуковасці, аб'ектыўнасці, дыялектыкі, гуманізацыі, якія могуць быць выкарыстаны імі пры вывучэнні іншых прадметаў. У сваю чаргу веданне законаў прыроды, якія вывучаюцца ў прадметах прыродазнаўчага навуковага цыклу, апора на гэтыя веды пры вывучэнні гісторыі дапамагае стварыць у навучэнцаў цэласнае разуменне аб'ектыўнай карціны свету, узаемасувязяў, якія існуюць паміж прыродай і грамадствам.

Для мэтанакіраванага і комплекснага вырашэння гэтых вядучых педагагічных ідэй  відавочна, што ў працы пастаянна даводзіцца абапірацца не толькі на веданне праграм, але і на змест падручнікаў па прадметах, з якімі магчымыя найбольш частыя і арганічныя сувязі ў навучанні гісторыі.

У практычнай рабоце неабходна працягваць развіццё тых уменняў і навыкаў, якія фармаваліся ў вучняў пры вывучэнні іншых навучальных прадметаў: граматнай вуснай і пісьмовай мовы, выразнага чытання, умення апісваць або складаць апавяданне па вучэбнай карціне, складаць табліцы, схемы, аналізаваць статыстычныя дадзеныя, працаваць з картай, абапірацца на літаратурны твор і іншыя.

МПС гісторыі і беларускай, або рускай мовы (у залежнасці ад мовы выкладання прадмета)

Гэтыя сумежныя прадметы аб'ядноўвае ў першую чаргу тое, што ідзе сумесная праца па развіцці мовы навучэнцаў, фарміраванні ўмення граматнага і лагічнага выказвання сваіх думак у вуснай і пісьмовай формах на аснове трывалых гістарычных ведаў. На ўроках надаецца вялікая ўвага кантролю за выкананнем граматнасці і правільнасці маўлення вучняў. Выкладаючы гуманітарны прадмет, упэўнена можна сцвярджаць, што маналагічная і дыялагічная гутарка ствараюць выдатную магчымасць для развіцця дару словы, адточвае думкі, вучыць імправізацыі, фармулюе перакананасць адстойваць і абараняць свае пазіцыі.

Якія метадычныя прыёмы, формы работы дазваляюць арганічна звязваць два вядучыя гуманітарныя прадметы – мову і гісторыю?

Складанне апавядання на аснове тэксту падручніка, вучэбнай карціны, ілюстрацыі (напрыклад, у курсе гісторыі сярэдніх вякоў у 6 класе навучэнцы складаюць раскоз аб славянскім паселішчы і занятках ўсходніх славян, пяцікласнікі на аснове тэксту падручніка і ілюстрацый да параграфа распавядаюць аб Алімпійскіх гульнях старажытнасці – усё гэта патрабуе граматнай, лагічнай, літаратурнай мовы).

Выступленне з паведамленнем на ўроку абавязвае дакладчыка выразна сачыць за мовай, коратка і даступна, пры гэтым захоплена і зацікаўлена, перадаць асноўную думку па тэме выступлення.

Складанне сінквейна выступае як спосаб тлумачэння думкі, абагульнення, замацавання. Вядома, што такі прыём прыйшоў у педагогіку з-за акіяна, але само слова французскага паходжання і азначае «пяць». Такім чынам, сінквейн – гэта верш, які складаецца з пяці радкоў:

1 радок – назоўнік, які абазначае тэму сінквейна;

2 радок – два прыметнікі, якія раскрываюць нейкія цікавыя, характэрныя прыкметы , з'явы прадмета, заяўленага ў тэме сінквейна;

3 радок – тры дзеясловы, якія раскрываюць дзеянні, ўздзеянні, уласцівыя гэтай з'яве, прадмету;

4 радок – фраза, якая раскрывае сутнасць з'явы, прадмета, ўзмацняе папярэднія два радкі;

5 радок – назоўнік, які выступае як вынік, выснова, гэта радок, які падводзіць рысу.

Такім чынам, уключаючыся ў працу па складанні сінквейна, неабходна мабілізаваць і аднавіць у памяці веды беларускай або рускай граматыкі.

Падчас дыскусіі, абмеркавання, аналізу выступленне будзе больш даступным, доказным і аўтарытэтным, калі вучань валодае ўсім багаццем літаратурнай мовы. Таму актыўнае прыцягненне на ўроках урыўкаў з літаратурных твораў ставіць мэтай, акрамя гістарычнай ілюстрацыі, паказаць навучэнцам усю прыгажосць літаратурнай мовы.

Заданні "адказ-пытанне" можна актыўна выкарыстоўваць на ўроках ва ўсіх класах. Праца заключаецца ў тым, што да гатовага адказу настаўніка ці аднакласніка неабходна задаць граматнае, выразнае, цікавае пытанне. Перад выкананнем задання неабходна ўспомніць, як мінімум, пытальны займеннік, асаблівасці пытальнага сказа. Гэта вельмі зручны прыём для праверкі ведаў, выканання хатняга задання, самакантролю, узаемакантролю. Такі від працы вырашае адразу некалькі задач:

дазваляе хутка і аб'ектыўна праверыць веды па гісторыі;

прымушае навучэнцаў нестандартна думаць;

прыводзіць у сістэму веды па мове;

фарміруе цікавасць да абодвух прадметаў;

актывізуе пазнавальную дзейнасць навучэнцаў;

робіць больш эфектыўным працэс навучання;

Заданні творчага характару, якія павышаюць цікавасць да прадмета, напрыклад, «праца ў архіве», «артыкул у газету на актуальную тэму», «даклад на пасяджэнні навуковага таварыства», завочныя падарожжы ў сярэдневяковы горад, у крыжовы паход, на кірмаш і т.п. таксама патрабуюць інтэграцыі філалагічных і гістарычных ведаў.

МПС гісторыі, грамадазнаўства, літаратуры

Як адзін з вядучых навучальных прадметаў сучаснай школы гісторыя цесна звязана з цэлым шэрагам іншых навучальных дысцыплін. Узбройваючы школьнікаў шырокімі пазнаннямі свету і чалавека, гісторыя ўступае ў цеснае ўзаемадзеянне з літаратурай. Творы мастацкай літаратуры на грамадска-гістарычныя тэмы з'яўляюцца для навучэнцаў адным з важных крыніц азнаямлення з гістарычным мінулым народаў і адным з эфектыўных сродкаў ўзбагачэння іх уяўленняў, іх маральнага і эстэтычнага выхавання. Канкрэтнасць і жвавасць мастацкага вобраза робяць яго выдатным сродкам узмацнення карціннасці паведамлення  настаўніка пра падзеі і дзеячаў мінулага, тым самым, садзейнічаючы стварэнню ў навучэнцаў як мага больш канкрэтных гістарычных уяўленняў, спрыяючы павышэнню цікавасці да прадмета, актывізуючы вучэбна-выхаваўчы працэс, робячы яго больш эфектыўным і выніковым.

Ва ўсіх курсах, на ўсіх без выключэння прыступках навучання гісторыі і грамадазнаўства можна  выкарыстоўваць на ўроках творы мастацкай літаратуры як, напрыклад, пры вывучэнні Айчыннай вайны 1812 года абысціся без рамана Л. Н. Талстога, пятроўскага часу – без чытання урыўкаў з рамана «Пётр Першы» А. Талстога, падзей пачатку XX стагоддзя ў Расіі, не выкарыстоўваючы творы Роберта К. Масі «Мікалай і Аляксандра» ".  Г. Бічэр-Стоў немагчыма аддзяліць ад тэмы рабства ў ЗША, а падзеі англійскай гісторыі выдатна апісаны ў раманах Дзікенса. Незамянімым падспор’ем у працы настаўніка з'яўляюцца хрэстаматыі «Гісторыя старажытнага свету ў мастацка-гістарычных вобразах» і «Мастацкая літаратура ў выкладанні новай гісторыі (1640-1917)».

Вядома, у літаратурных помніках эпохі мы знаходзім яе адлюстраванне скрозь прызму поглядаў аўтара, як прадстаўніка пэўнага класа свайго часу, як прыхільніка канкрэтных пазіцый. Таму неабходны крытычны падыход да гэтых літаратурных твораў, некаторыя агаворкі і каментарыі настаўніка. Такім чынам, літаратурныя помнікі эпохі могуць быць выкарыстаны для азнаямлення не толькі з гістарычнымі падзеямі, але і для вывучэння ідэалогіі, поглядаў людзей свайго часу.

МПС гісторыі, грамадазнаўства, выяўленчага мастацтва, музыкі

Добрая традыцыя школьнага вывучэння гісторыі - шырокае выкарыстанне на ўроках твораў выяўленчага мастацтва, якое ў сваім развіцці непазбежна адлюстроўвае тыя вечныя пытанні, якія хвалявалі чалавека і грамадства ва ўсе часы. Пашыраючы агульнаэстэтычны кругагляд школьнікаў, творы выяўленчага мастацтва ў іх супастаўленні з гістарычнымі падзеямі служаць адным з эфектыўных сродкаў спасціжэння спецыфікі гісторыі як навукі пра людзей ва ўсе часы, ствараюць умовы для мастацка-эстэтычнага развіцця, для творчай самарэалізацыі навучэнцаў, выхоўваюць павагу да дасягненняў чалавецтва ў розных сферах жыцця. Правільна, што ў кожным курсе на працягу ўсіх гадоў навучання ёсць асобныя тэмы, прысвечаныя развіццю адукацыі, навуцы, мастацтва. Многія падручнікі забяспечаны годнымі ілюстрацыямі, што ўдасканальвае працэс вывучэння тэмы. Аднак ілюстрацый не заўжды дастаткова.Таму настаўнікі часта звяртаюцца да дадатковай інфармацыі: мультымедыя выданняў, альбомаў, навучальных карцін, фатаздымкаў. Але гэты недахоп мае і станоўчыя наступствы, так як можа быць выкарыстаны для павышэння матывацыі навучэнцаў да падрыхтоўкі паведамлення, дакладу, рэферата, больш актыўнаму і зацікаўленаму слуханню, што спрыяе пашырэнню кругагляду, развівае эстэтычную культуру, стварае ўмовы для творчасці, актыўнасці, а настаўніка арыентуе на ўлік асобаснага падыходу ў навучанні і выхаванні.

На ўроках можна выкарыстоўваць вядомыя палотны айчынных, расійскіх і іншых замежных мастакоў, як для карціннасці паведамлення, так і для выканання выхаваўчых, адукацыйных, развіваючых задач урока. Напрыклад, пры вывучэнні асобы Пятра I – «Пётр Першы дапытвае свайго сына царэвіча Аляксея», «Раніца Стралецкага пакарання»; вайны 1812 года – «Ваенны савет у Філях»; падзей 13 стагоддзя - «Аляксандр Неўскі», у іншых тэмах – «Раніца на Куліковым полі», «Царэўна Соф'я ў Новадзявочым манастыры»», «Цар Іван Васільевіч Грозны», «Баярыня Марозава», «Першая чыгунка», «Перамога», палотны Рэмбранта, Ван Гога, і іншыя.

Вобразнасць, апавядальнасць жывапісу, яго здольнасць у адной карціне расказаць пра многае і служыць важкай падставай для выкарыстання мастацкіх карцін на ўроках гісторыі.

Выкарыстанне на ўроках гісторыі і грамадазнаўства музычных твораў не павінна займаць многа часу. Адбіраецца менавіта той матэрыял, які дапаможа вучням успрыняць гістарычныя падзеі,  выкананыя сродкамі музыкі. Разам з тым музычны твор нясе з сабой эмацыянальную разрадку.

Пры вывучэнні тэмы «Вялікая Айчынная вайна», можна выкарыстоўваць велізарную колькасць музычных твораў. Але з-за недахопу часу на ўроках гісторыі неабходна вельмі старанна адбіраць музычныя творы. Вельмі моцнае эмацыйнае ўздзеянне аказвае слуханне эпізоду нашэсця з сімфоніі № 7. Д. Шастаковіча.

Пры вывучэнні тэмы «Айчынная вайна» 1812г. мэтазгодна выкарыстоўваць не толькі літаратурныя творы, але і музычныя. На ўроку навучэнцам прапануецца праслухаць два ўрыўкі з оперы С. Пракоф'ева «Вайна і мір», у якую Пракоф'еў паклаў сцэны з рамана Л. М. Талстога.

Разам з тым выкарыстанне інфармацыйных тэхналогій дазваляюць па-новаму адлюстроўваць на ўроках гісторыі і грамадазнаўства тэкставую, гукавую, графічную і відэаінфармацыю, што дазваляе ўжываць настаўніку і навучэнцам у рабоце розныя крыніцы інфармацыі. Адным з такіх інструментаў з'яўляецца праграма Power Point. У дадзенай праграме настаўнікам і навучэнцамі складаюцца прэзентацыі, якія дазваляюць стварыць інфармацыйную падтрымку пры падрыхтоўцы і правядзенні ўрокаў гісторыі, грамадазнаўства. Прэзентацыя дазваляе настаўніку ілюстраваць вывучаемы вучэбны матэрыял. Дадзеная праграма дазваляе развіць пазнавальную цікавасць і творчыя здольнасці вучняў. Выкарыстанне рэсурсаў Інтэрнэту дазваляе прымяняць у стварэнні творчых праектаў па курсе гісторыі ілюстрацыі, карты, схемы, фотаздымкі.

Такім чынам, шырокае выкарыстанне міжпрадметных сувязяў на ўроках гісторыі і грамадазнаўства дазваляе аптымізаваць і ўдасканальваць працэс гісторыка-грамадазнаўчай адукацыі, усебакова развіць асобу навучэнца, дыферэнцыраваць адукацыйны працэс на ўроку і ў пазаўрочнай дзейнасці.

Дзяржаўнай ўстановы адукацыі «Суднікаўская сярэдняя школа»

Аналіз

«Навакова-практычная работа па гісторыі і грамадазнаўству за 2016/2020 навучальныя гады»

Распрацаваў настаўнік гісторыі і грамадазнаўства Зіміч Сяргей Міхайлавіч

Суднікі 2021

«Навакова-практычная работа па гісторыі і грамадазнаўству за 2016/2020 навучальныя гады»

Працэнт удзелу ў навакова-практычных канферэнцыях

па гісторыі і грамадазнаўству за 2016/2020 навучальныя гады

Современные информационные технологии как средство активизации познавательной деятельности учеников на уроках истории.

Ссылка на урок по истории Беларуси

6 класс

Тема урока «Беларуские земли в условиях политической раздроблености»

Провел учитель истории ГУО «Гимназия № 1 г.Воложина» Рытикова Ирина Мечиславовна

Дата: 11.12.2020

Адрес ссылки: https://drive.google.com/file/d/1msDre9sGxXWTqsNx4-_cBSfmQGRMNReK/view?usp=sharing